Yargıtay 11.Hukuk Dairesi 2022/4240 E., 2022/6367K. Sayılı Karar Hk.

Yargıtay 11.Hukuk Dairesi 2022/4240 E., 2022/6367K. Sayılı Karar Hk.

Bilgi notunun konusu, görevsiz bir mahkemede açılan dava öncesinde arabuluculuğa başvurulmadığı halde, dosya görevli mahkemeye gönderilmeden önce dava şartı arabuluculuk sürecinin tamamlanmasının usuli eksikliği giderip gidermeyeceğine yönelik Yargıtay kararının incelenmesidir. 

I.   Dava Şartı Arabuluculuk:

Arabuluculuk Kanunu m.18/A “Dava Şartı Arabuluculuk” müessesini düzenlemiş olup, 1’inci fıkrada “İlgili kanunlarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiş ise…” denilerek dava şartı arabuluculuğun ilgili mevzuatta düzenleneceğini belirtmiştir. Bu minvalde;

• Tüketici Uyuşmazlıkları (6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 73/A maddesiyle Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklar bakımından)
• Ticari Davalar (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A ve 4/1. maddesi bakımından ayrıca diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri bakımından)
• İş Hukukundan Doğan Davalar (7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 3.maddesi gereği; yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti, maaş gibi işçilik alacakları ile ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, tazminatlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar işe iade davası) dava şartı arabuluculuğa tabidir.

ilgili kanunlarda düzenlemeler yapılarak “Dava Şartı Arabuluculuk” kapsamına dahil edilmiştir.

II.   Dava Şartı Arabuluculuğun Gerçekleşmemesi:

Arabuluculuk Kanunu m.18/A’nın 2’nci fıkrasının son cümlesinde “Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.” denilmekle usulî olarak davanın reddedileceğini hükme bağlamıştır.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu “HMK” hükümleri gereği; dava şartlarının yerine getirilmemesi her safhada incelenebilecek ve dava aşartı yokluğu tespit edilmesi halinde dava reddedilecektir. İlgili HMK 115’inci maddesi şu şekildedir;

“Dava şartlarının incelenmesi

MADDE 115- 

(1) Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.

(2) Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder...”

Bu minvalde şayet dava konusu, dava şartı arabuluculuğa tabi ise yani kanunlarda sayılmış olan ve dava açılmadan önce dava şartı arabuluculuğa tabi olması gereken konularda yer alıyor ve arabuluculuğa başvurulmamışsa dava şartının yokluğu sebebiyle davanın usulden reddi gerekmektedir.

III.   Karara Konu Somut Olay:

• Şirket adına vekaleten hareket eden davacı vekili, davalı tarafın internette satışta olan araç ilanını görüp, aracın herhangi bir hasarının, değişen veya boyanan bir parçasının olmadığına dair bilgiyi ilgili ilandan ve araç sahibi davalı şirket ile telefon konuşmasından teyit etmesi sonrasında Van'dan Adana'ya gittiğini, aracın devrini gerçekleştirmeden önce aracı ekspertize götürdüğünü, yapılan ekspertiz incelemesinde 6.157,59-TL tutarında hasar kaydının olduğunu öğrendiğini, aracın hasarlı olmasından dolayı aracı almaktan vazgeçtiğini açıklanan nedenlerle; maddi tazminat ile ihtarname masrafı olmak üzere toplam 1.907,27-TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesini talep ve dava etmiştir.
• Somut olayda, 04.10.2021 tarihinde asliye hukuk mahkemesinde dava açıldığı, Adana 12. Asliye Hukuk Mahkemesi 2021/295 Esas sayılı dosyasında ticaret mahkemesinin görevli olduğunu belirterek görevsizlik kararı vermiştir. 
• Görevsizlik kararı üzerine 14.01.2022 tarihinde arabulucuya başvurulduğu ve görüşme yapılamadan anlaşamamaya dair 31.01.2022 tarihinde tutanak düzenlendiği, verilen görevsizlik kararının 26.02.2022 tarihinde kesinleştiği ve görevli mahkeme olan Adana 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2022/154 Esas sayılı dosyasında davanın esasına girilmeden arabuluculuk dava şartı yokluğundan reddine karar verilmiştir.
• Davacı vekilince, görevli mahkeme aşamasından önce dava şartı eksikliğinin giderilerek arabuluculuk işleminin tamamlandığı; görevli ticaret mahkemesince, duruşma açılmadan yapılan değerlendirmeyle “hukuki dinlenilme hakkını” ihlal edecek şekilde hüküm kurulmuş olması ve dava şartı olan arabuluculuk işleminin tamamlanmış olması dikkate alınarak esasa girilerek karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunmuş olması gerekçeleriyle kararın kanun yararına bozulması talep edilmiştir.

IV.   Yargıtay Kararı:

Davacı tarafından verilen görevsizlik kararı kesinleşmeden arabulucuya başvurulduğu ve son tutanağın bir örneğinin görevli asliye ticaret mahkemesinde davanın açıldığı tarih olan 28.2.2022 tarihinden önce dosyaya sunulduğu, mahkemece dosyaya sunulu bu tutanağın ilk dava açılmasından önce sunulması gerekçesi ile davanın dava şartı yokluğundan reddine dair verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu ve hatalı değerlendirme ile somut davaya ilişkin kanun yararına bozma isteğinin kabulü ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere kanun yararına bozulmasına ve dosyanın mahkemesine iadesine karar vermiştir.

V. Değerlendirme ve Sonuç:

TTK m.4/1 gereği her iki tarafında tacir olduğu ve şirketleri adına hareket ettikleri göz önüne alındığında dava konusu olayın, nitelik olarak nispi ticari dava olmasından ötürü dava şartı arabuluculuğa tabi olduğu anlaşılmaktadır.

Usul hukuku açısından görevsizlik üzerine mahkeme kendiliğinden dosyayı görevli mahkemeye göndermemekte, taraflardan birisinin talebi gerekmektedir (HMK m.20). Talep üzerine gönderilen dosya, görevli mahkemede yeni bir esas almakta ve dava tarihi görevli mahkeme tarafından esasa kaydedildiği tarih olmaktadır.

Bu durumda görevli olmayan mahkemede dava açılmadan önce arabuluculuk başvurusu yapılmamasına rağmen, görevsizlik kararı üzerine dosya görevli mahkemede yeni esas almadan önce arabuluculuk sürecinin tamamlanarak tutanağın dosyaya sunulması halinde dava şartı arabuluculuk yerine getirilmiş olacağından davanın usulden reddi kararı verilmesi hatalı olup Yargıtay kararı yerindedir. 

Saygılarımızla, 

Tunca Avukatlık Ortaklığı